หลักการประสมอักษรภาษาล้านนา
๑. การวางพยัญชนะ สระ และวรรณยุกต์คล้ายกับภาษาไทย เพียงแต่ตัวสะกดนิยมเขียนไว้ใต้พยัญชนะต้นและสระ ถ้าด้านล่างมีสระอยู่ ตัวสะกดก็จะเขียนเรียงต่อจากพยัญชนะต้น
๒. ตัวสะกดบางส่วนจะใช้หางพยัญชนะ หรือพยัญชนะไม่เต็มรูป
๒. ตัวสะกดบางส่วนจะใช้หางพยัญชนะ หรือพยัญชนะไม่เต็มรูป
๓. ถ้าใต้พยัญชนะต้นมีรูปสระ ตัวสะกดก็จะเขียนไว้หลังพยัญชนะต้น
๔. รูปสระส่วนมากสามารถเทียบได้ตรงกับรูปสระไทย
ตอฯก น฿กฯ หามฯ ต้฿นฯ หมฯกวฯ แบกฯ เปือฯก เทิ้กฯ
ลูก ส่฿งฯ วยฯง หัลฯฯง แห่วฯง กวฯาดฯ อ่านฯ
ขยฯร ห่นฯวฯยฯ หันฯก เมือฯง ชื่นฯ เห้ลฯฯร ก่อฯร
ขวฯบ เนิ้อฯ เทิอฯะ ลอ่อฯร เขิยฯ กรฯาบฯฯ
กวฯยฯตยฯว บ้านฯ ดินฯ ล฿มฯ ไฟ ช้างฯ ม้า
ง฿วฯ ฅวฯายฯ หูมฯฯ เห็ดฯ เป็ดฯ ไก่ ลำห้วฯยฯ ปากฯกา ดินฯสํอฯ ยางฯล฿บฯฯ หันฯงสื โร฿งฯรยฯร นักฯรยฯร พัดฯล฿มฯ ตู้เยนฯ นิ้วฯมื แขนฯ ขา ปากฯ รูดังฯ คิ้วฯ
ท้อฯง ฅํอฯ ห฿วฯเขั่า ตา ศอฯก นาฬิกา แว่นฯตา ต้฿นฯไม้ เฯสื้อฯอผ้า กุ้ง หอฯยฯ ปู ปลฯฯา ฅ฿นฯ แมวฯ แก้วฯ แหวฯร เงินฯ ฅำ นักฯรยฯร
โร฿งฯรยฯร หั่มฯร เดือฯร เขื่อฯร เหือฯมฯฯร เรือฯร
ขวฯบ เนิ้อฯ เทิอฯะ ลอ่อฯร เขิยฯ กรฯาบฯฯ
กวฯยฯตยฯว บ้านฯ ดินฯ ล฿มฯ ไฟ ช้างฯ ม้า
ง฿วฯ ฅวฯายฯ หูมฯฯ เห็ดฯ เป็ดฯ ไก่ ลำห้วฯยฯ ปากฯกา ดินฯสํอฯ ยางฯล฿บฯฯ หันฯงสื โร฿งฯรยฯร นักฯรยฯร พัดฯล฿มฯ ตู้เยนฯ นิ้วฯมื แขนฯ ขา ปากฯ รูดังฯ คิ้วฯ
ท้อฯง ฅํอฯ ห฿วฯเขั่า ตา ศอฯก นาฬิกา แว่นฯตา ต้฿นฯไม้ เฯสื้อฯอผ้า กุ้ง หอฯยฯ ปู ปลฯฯา ฅ฿นฯ แมวฯ แก้วฯ แหวฯร เงินฯ ฅำ นักฯรยฯร
โร฿งฯรยฯร หั่มฯร เดือฯร เขื่อฯร เหือฯมฯฯร เรือฯร
การใช้ตัวสะกดแบบตัวข่มตัวซ้อน
การใช้ตัวสะกดแบบตัวข่มตัวซ้อน หมายถึงคำที่มีพยัญชนะสังโยค คือพยัญชนะตัวสะกดและตัวตาม และคำที่ใช้พยัญชนะซ้อน คือตามด้วยพยัญชนะเดียวกันกับตัวสะกด ซึ่งคำเหล่านี้จะเป็นคำที่มาจากภาษาบาลีทั้งสิ้น เช่น
ทุกขฯ์ หัตถฯา อักขฯระ มัจฉฯา เมตตฯา มัคคฯาฯ
วัตถฯุ อัชชฯะ อัตตฯา วัฑฒฯกี พุทธฯา สิทิธฯ สัจจฯะ
อัจฉฯฯรา สัทธฯา วิชชฯา ลัทธฯิ วัค์คฯ อัตถฯะ กัม์มฯ
การเขียนคำพิเศษ
ในภาษาล้านนามีคำบางส่วนที่มีวิธีการเขียนแบบพิเศษ เพื่อรวบรัดการเขียนคำให้ง่ายขึ้น หรือสั้น และสะดวกกว่าเดิม เช่น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น