ศัพท์บัญญัติ, คำทับศัพท์

การใช้คำทับศัพท์และศพท์บัญญัติต่าง ๆ 

แนวคิด          ไทยมีความสัมพันธ์กับต่างชาติด้วยเหตุผลหลายประการ มีการยืมคำภาษาต่างประเทศมาใช้ด้วย

วิธีการทับศัพท์ และบัญญัติศัพท์ขึ้นมาใช้ ทั้งในวิชาการและทั่วไป การศึกษาเรื่องการใช้คำในภาษาไทย จะช่วยให้สามารถใช้คำทับศัพท์และศัพท์บัญญัติต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง

วิธีการยืมคำภาษาตางประเทศมาใช้       การยืมคำภาษาตางประเทศมาใช้ในภาษาไทยมี ๒ วิธี คือ การทับศัพท์ที่เรียกว่า คำทับศัพท์ และการบัญญัติศัพท์ที่เรียกว่า ศัพท์บัญญัติ
คำทับศัพท์        คือ  คำที่ถ่ายเสียงและ/หรือถ่ายรูป มาจากรูปคำในภาษาอื่น และนำมาเขียนในรูปแบบของภาษาเรา เพื่อให้คนที่ใช้ภาษาสามารถออกเสียงได้ถูกต้อง หรืออย่างน้อยใกล้เคียงกับภาษาเดิม  คำทับศัพท์นั้นยืม    มาจากภาษาต่างประเทศหลายภาษา เช่น ภาษาบาลี สันสกฤต เขมร ชวา-มลายู พม่า เปอร์เซีย ญี่ปุ่น ทมิฬ อังกฤษ โปรตุเกส  ฝรั่งเศส
                      ภาษาชวา -มลายู
                                                คำศัพท์          ความหมาย                                           คำเดิม
                                                ทุเรียน           ผลไมมีหนาม                                        durian
                                                มังคุด            ผลไม้เปลือกสีม่วงเนื้อในรสหวานอมเปรี้ยว    mangosteen
                                                บุหลัน           พระจันทร์                                              bulan

                      ภาษามอญ
                                                คำศัพท์          ความหมาย                                            คำเดิม
                                                สงกรานต์        ประเพณีขึ้นปีใหม่ไทย                              ซงกราน
                                                กำยาน           ต้นไม้ชนิดหนึ่งมียาง                                กะมันยาน
                                                กำมะลอ          ของทำเทียม                                        กำโล

                     ภาษาพม่า
                                               คำศัพท์              ความหมาย                                         คำเดิม
                                               กะปิ                 ของเค็มทำด้วยกุ้งกับเกลือโขลกแล้วหมักไว้    ngapi                     
                                               กากี(สี)             สีน้ำตาลปนเหลือง                                  khaki
                                               เพกา                ชื่อต้นไมชนิดหนึ่งฝักแบนยาว                     pahka             

                  ภาษาเปอร์เซีย    
                                               คำศัพท์                ความหมาย                                       คำเดิม
                                               กุหลาบ               ไม้ดอกมีกลิ่นหอม                                gulab
                                               ซาร์                    กษัตริย์                                            zar
                                               ปสาน                  ตลาด                                              Bazaar, bazar

                  ภาษาทมิฬ
                                               คำศัพท์                ความหมาย                                        คำเดิม
                                               แกงกะหรี่              แกงแขกชนิดหนึ่งมีเครื่องเทศ                  kari
                                               กุลี                      คนรับจ้างทำงานหนัก เช่น หาม,               kuliyal
                                              อาจาด                  ของกินแก้เลี่ยนมีแตงกวาหัวหอม น้ำส้ม       achar

                ภาษาญี่ปุ่น
                                               คำศัพท์                  ความหมาย                                       คำเดิม
                                               ปิ่นโต                    ภาชนะบรรจุอาหาร                              bento
                                               สีนามิ                    คลื่นยักษ์กำลังทำลายล้างสูง                   tsunami
                                               ซามูไร                   ทหารอาชีพซึ่งใช้มีดดาบป้องกันตัว samurai

               ภาษาอังกฤษ
                                               คำศัพท์                   ความหมาย                                      คำเดิม
                                               เชิ้ต                       เสื้อชนิดคอปก                                   shirt
                                              โหวต                      ออกเสียงลงคะแนน                             vote
                                              กราฟ                       แผนภูมิที่ใช้เส้น                                 graph

               ภาษาโปรตุเกส
                                               คำศัพท์                  ความหมาย                                       คำเดิม
                                               กะละแม               ขนมเหนียวสีดำกวนด้วยกะทิและน้ำตาล         caramel
                                               สบู่                      สิ่งที่ใช้ฟอกตัว                                     sapu  
                                               ปั้นเหน่ง                เข็มขัด                                              pending

             ภาษาฝรั่งเศส
                                              คำศัพท์                   ความหมาย                                      คำเดิม
                                              กงสุล                  พนักงานดูแลรักษาผลประโยชน์                   consul
                                              เรสเตอรองต์           ร้านอาหาร                                           restaurant
                                              บุฟเฟ่ต์                  อาหารที่บริการด้วยตัวเอง                         buffet

            
ศัพท์บัญญัติ         ศัพท์บัญญัติ  คือ คำศัพท์ที่กำหนดขึ้นเพื่อใช้เป็นมาตรฐานในการเขียนเอกสารของทางราชการ และการเรียนการสอน ผู้ออกศัพท์บัญญัติในปัจจุบันคือราชบัณฑิตยสถาน  คัพท์บัญญัติภาษาไทยที่ใช้มักจะมาจากภาษาอังกฤษ
         ศัพท์บัญญัติจะแบ่งออกเป็นหมวดหมู่ ต่างๆ เช่น คอมพิวเตอร์   แพทย์ศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเชื่อม  พลังงาน  ประชากรศาสตร์  พฤกษศาสตร์  ปรัชญา  ประกันภัย วรรณกรรม   ปรับอากาศ สัทศาสตร์ นิติศาสตร์ ศิลปะ เทคโนโลยีสารสนเทศ ยานยนต์ ทันตแพทยศาสตร์ ธรณีวิทยา คณิตศาสตร์     
วิธีสร้างศัพท์บัญญัติ
คำศัพท์บัญญัติมีวิธีการสร้าง ดังนี้
     ใช้คำไทย
     ใช้คำไทยแท้ผูกเป็นคำใหม่ขึ้นมา โดยมีความหมายตรงตามศัพท์เดิมของคำภาษาอังกฤษน้นมักจะพบวิธีการสร้างคำโดยการประสมคำ

                                                     ศัพท์บัญญัติ                       ความหมาย                              คำภาษาอังกฤษ
                                                        ไฟฟ้า            พลังงานอย่างหนึ่งที่แยกตัวออกมาของอิเล็กตรอน     electricity
                                                        พัดลม                           สีน้ำตาลปนเหลือง                              khaki
                                                เครื่องปรับอากาศ             เครื่องไฟฟ้าทำให้อากาศเย็น                     Air conditioner

    ใช้คำบาลีสันสกฤต
    ใช้คำบาลีสันสกฤตที่มีความหมายตรงกับคำยืมนั้น และบางคำอาจใช้วิธีผูกคำแบบคำสมาสก็ได้
    ตัวอย่าง  การใช้คำบาลีสันสกฤตที่มีความหมายตรงกับคำยืม
                                                      ศัพท์บัญญัติ                     ความหมาย                                คำภาษาอังกฤษ
                                                        ประยุกต์                   ปรับใช้ให้เป็นประโยชน์                            apply
                                                       ประชากร                        หมู่พลเมือง                                   population
                                                        สัญชาติ                  ผู้อยู่ในบังคับชาติเดียวกัน                         nationality

    ตัวอย่าง  การผูกคำศัพท์บัญญัติแบบคำสมาส
ศัพท์บัญญัติ ความหมาย คำภาษาอังกฤษ
อุบัติเหตุ เหตุเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด accident
เอกภาพ ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน unity
ศาสตราจารย์ ตำแหน่งอาจารย์ชั้นสูงในสถาบันอุดมศึกษา professor

การใช้คำทับศัพท์  ศัพท์บัญญัติ
          คำเฉพาะกลุ่มและคำเฉพาะวงการ

 คำทับศัพท์ และศัพท์บัญญัติใช้ทั้งในการพูดและการเขียน มีหลักเกณฑ์ดังนี้

1. หากมีคำไทยอยู่แล้วให้ใช้คำไทย  เช่น
คอรัปชั่น ใช้ ฉ้อราษฎร์บังหลวง , ทุจริต
ช็อปปิ้ง  ใช้ ซื้อ ของ
การ์ด  ใช้ บัตร
แอร์  ใช้ เครื่องปรับอากาศ

ตัวอย่าง  ข้อความที่ใช้คำทับศัพท์
เรื่องสวยงามมีจังหวะฟลุคที่คาดไม่ถึง  ส่วนที่เสี่ยง หรือหวังพลิกล็อคอาจเป็นทีชื่นชอบอยู่ก็ได้ผลดี
        นนทจักร : ชะตาชีวิตของท่าน
       สกุลไทย ฉบับที่ ๒๙๗๐ ๒๐ กันยายน ๒๕๕๔
  ฟลุค  มีความหมายว่า  บังเอิญ     ควรใช้คำไทยว่า  บังเอิญ
  พลิกล็อค มีความหมายว่า  เปลี่ยนไป  ควรใช้คำไทยว่า  เปลี่ยนไป

2. ถ้าเป็นภาษาระดับทางการ  ควรใช้คำศัพท์บัญญัติแทนคำทับศัพท์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการเขียนตำราวิชาการสาขาต่าง ๆ เช่น คณิตศาสตร์  ศัพท์วรรณคดี  ศัพท์สารสนเทศ ศัพท์คอมพิวเตอร์ เช่น
ตัวจอภาพ มาจากคำศัพท์    มอนิเตอร์
ไร้สาย  มาจากคำศัพท์  ไวร์เลส
รายการเลือก มาจากคำศัพท์    เมนู

ตัวอย่าง  ข้อความที่ใช้ศัพท์บัญญัติ
ดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ติดต่อสัมพันธ์กับอินเดียมาช้านาน มีหลักฐานโบราณคดี ยืนยันว่า ดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีชาวอินเดียไม่น้อย เข้ามาติดต่อค้าขาย และคงจะพำนักอยู่คราวละนาน ๆ ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์

    หนังสือออุเทศภาษาไทย ชุดบรรทัดฐานภาษาไทยเล่ม ๒

จากข้อความข้างตนจะพบคำศัพท์บัญญัติ ดังนี้
 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้  มาจากคำศัพท์    Southeast Asia
โบราณคดี   มาจากคำศัพท์    Archaeology
ประวัติศาสตร์   มาจากคำศัพท์    Pre-historical

 สรุปสาระสำคัญ
 การรับภาษาต่างประเทศเข้ามาใช้ในภาษาไทยมี ๒ วิธี คือ การทับศัพท์ และการบัญญัติศัพท์ขึ้นมาใช้ การทับศัพท์จะออกเสียงเดิม หรือัดแปลงให้เหมาะสมกับการออกเสียงของคนไทย การทับศัพท์จะมีหลายภาษา ส่วนการบัญญัติศัพท์มักจะบัญญัติศัพท์จากภาษาอังกฤษ  ด้วยวิธีใช้คำไทยแท้ผูกขึ้นมาแบบคำประสม หรือใช้คำบาลีสันสกฤตในรูปของคำสมาสก็ได้
 ตัวอย่างคำทับศัพท์
ประเภทของคำทับศัพท์ ตัวอย่างคำศัพท์
อาหาร เค้ก  สลัด  ชีส  ไอศกรีม  แซนด์วิช
กีฬา-ดนตรี สกี  สเก็ต  กอล์ฟ  กีตาร์  เปียโน
เครื่องใช้ โซฟา  โน้ตบุ๊ก  ไมโครโฟน  คอมพิวเตอร์  คัตเตอร์

ยกตัวอย่างคำศัพท์บัญญัติที่สร้างโดยวิธีต่างๆ
ประเภทของคำศัพท์บัญญัติ ตัวอย่างคำศัพท์
ศัพท์บัญญัติที่สร้างจาก         คำไทยแท้ จุดยืน (stand point)   ปีแสง (light year)   ตัวแปร (variable)   ดินเปรี้ยว (acid soil)  
น้ำแข็งแห้ง (dry ice)   ตลาดมืด (black market)  
ศัพท์บัญญัติที่สร้างจาก         คำบาลี-สันสกฤต กิจกรรม (activity)   ทฤษฎี (theory)   สดมภ์ (column)   มลพิษ (pollution)  
เสรีนิยม (liberalism)   นิทรรศการ (exhibition)  
ศัพท์บัญญัติที่สร้างจาก                การใช้คำภาษาต่างประเทศ      ทับศัพท์ ครีม (cream)   โซฟา (sofa)  โบนัส (bonus)   แฟชั่น (fashion)   ซีเมนต์ (cement)            คอมพิวเตอร์ (computer)